Tiền thân của Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương là Viện Pasteur Hà Nội do nhà Bác học nổi tiếng, BS. Alexandre Yersin là Tổng Giám đốc đầu tiên. Sau Cách mạng Tháng 8, Bác Hồ đã ký sắc lệnh vào ngày 03 tháng 10 năm 1945 sung công các công sở thuộc Phủ Toàn quyền Đông Dương, trong đó có Viện Pasteur Hà Nội. Ngày này trở thành Ngày truyền thống của Viện Vệ sinh dịch tễ trung ương và BS. Hoàng Tích Trí là Giám đốc đầu tiên của Viện dưới thời Dân chủ Cộng hòa.
Trải qua bao nhiêu thăng trầm của dòng lịch sử dân tộc, Viện cũng bao lần thay đổi họ tên, bao lần thay da đổi thịt, bao lần sáp nhập và chia tách, bao lần gửi những người con của mình ra tiền tuyến, cũng đã bao lần nhận các danh hiệu cao quý của Tổ quốc. Nhưng Viện vẫn trung thành với tôn chỉ và nhiệm vụ thiêng liêng nhất là Dự phòng chủ động mọi bệnh tật cho con người. Ngôi đền thiêng số 1 phố nhỏ Yersin với đỉnh Tháp chuông ngạo nghễ và khuôn viên đẹp như tranh vẽ giữa lòng Hà Nội vẫn đứng sừng sững đọ sức cùng năm tháng ngót một trăm năm qua (Viện được xây dựng từ 1903 và hoàn thành vào 1926). Những gốc cây đại hay hoàng lan cổ thụ vẫn tỏa rợp bóng và cho hương thơm mát bốn mùa… Viện là niềm tự hào của hàng trăm công chức đã làm việc tại các khoa phòng, niềm tin của hàng nghìn cán bộ y tế dự phòng đã kinh qua đào luyện ở đây, và lòng biết ơn của hàng triệu người dân đã thụ hưởng thành quả của nền Y học dự phòng chủ động, tiên tiến và phi lợi nhuận.
Nhân ngày thành lập Viện 03 tháng 10 năm 2019 tôi có mấy dòng tâm sự:
VIỆN VỆ SINH DỊCH TỄ TRUNG ƯƠNG
Pasteur tên viện thủa ban đầu
Thấm thoắt thời gian tựa bóng câu
Lịch sử bảy tư năm ngời sáng
Tôn chỉ Dự phòng nghĩa lý sâu
Duy trì Khoa học theo thế giới
Phổ biến Vệ sinh vận phép màu
Dư bảy chục xuân sao xuân thế
Chúc Viện anh hùng mãi sống lâu.
Nguồn: GS. Phạm Ngọc Đính